Deventer
Een gewetensvraag: hoe behoren wij met dieren om te gaan? Het is nog helemaal niet zo lang geleden dat die vraag überhaupt gesteld werd; de mens voelde zich verheven boven het dier. Dat standpunt is gelukkig aan het kantelen; de mens is net als het dier onderdeel van de natuur en moet respectvol omgaan met alles wat leeft. Hoe vertaalt zich dit in ons dagelijks leven? Hier kunnen we boeken over vol schrijven, maar laten we ons beperken tot het aspect, dat in de praktijk het sterkst bepaalt of en in welke mate wij dit principe toepassen, nl. ‘aaibaarheid’. Maar als er één dier is dat ver afstaat van aaibaarheid dan is het wel de naaktslak en dus denken we daar alles mee te ‘mogen’ doen. Het dier wordt door de meeste tuiniers om de bekende redenen bijna gehaat en men laat dan ook geen middel onbeproefd om het te bestrijden. Het makkelijkst en het meest doeltreffend zijn de slakkenkorrels. Helaas zijn ze echter ook uiterst dieronvriendelijk, waarschijnlijk ook de korrels die zgn. ‘biologisch’ zijn. Hier komt ook het voorzorgsbeginsel om de hoek kijken: bij twijfel niet doen. Ik baseer me bij dit standpunt ook op de mening van Romke van de Kaa. Hij heeft in een van zijn columns al eens grondig uitgelegd dat alle korrels eigenlijk schadelijk zijn. Deze methode zouden we dan ook niet meer moeten willen toepassen en het is spijtig dat ze nog verkocht mogen worden. Helaas geldt dit voor heel veel bestrijdingsmiddelen.
Men kan de slak op talloze handmatige en (on)schuldige manieren vangen.
Welke alternatieven zijn er dan voor het bestrijden van dit dier? Bij het afleggen van tuinbezoeken zijn mij al diverse ‘creatieve’ manieren ter ore gekomen. Het varieert van het ‘smakelijk’ pletten onder de schoen of klomp tot, houd je vast, doormidden knippen, met kokend water doden of, het toppunt, met zout doden. Stel je voor: een weekdier en dan met zout besprenkelen. Dit laatste heb ik al diverse tuineigenaren onverschillig horen zeggen en dit vormt dan ook mijn belangrijkste reden voor het schrijven van dit artikel. Het dier wordt weggevreten, het is wreed en barbaars en het moet stoppen.
Doe ik het zelf op een diervriendelijke manier? Als tuinier behoor ik tot het verzameltype; graag veel verschillende en zeldzame planten. Natuurlijk zitten daar ook veel planten bij die door de slak begeerd worden. De slak zal dan helaas het veld moeten ruimen en ik hanteer daarbij twee methodes. Voor de eerste methode gebruik ik het favoriete eten van de slak, een blaadje sla. Ik leg dat ’s avonds bij de bedreigde planten neer, de slakken komen daar dan op af en, zodra het donker is, ga ik ze met behulp van de zaklantaarn verzamelen en ga ze, bij grote aantallen, elders weer uitzetten, In de hoop dat andere dieren ervan kunnen profiteren. Niet vlak bij andere tuinen maar op een akker of in een weiland, waar de natuur vervolgens zijn werk kan doen. Als het slechts enkele betreft, dan gooi ik ze in de vijver. Daarbij sus ik mijn geweten met het idee dat ze dan als voedsel voor de vissen dienen. De tweede methode kost minder moeite. Plaats een schoteltje bij de kwetsbare planten en vul die met een laagje bier. De slakken komen hier snel op af en worden gedood door de alcohol. De volgende dag kun je de ‘oogst’ weggooien. De slamethode is weliswaar diervriendelijker, maar de biermethode is ook noodzakelijk omdat je hiermee de voortplantingscyclus kunt doorbreken. Alleen hiermee dood je de ontelbare, vaak met het oog nauwelijks zichtbare, kleine slakjes. Maar voorkomen is beter dan genezen: vind je toevallig slakkeneitjes in de tuin, laat ze dan verdrogen of bezorg de kippen een feestelijke dag.
Doe ik het zelf, alles overziend, wel goed? Is de bier methode wel acceptabel? Als je bij je manier van tuinieren niet ontkomt aan de conclusie dat je de slak moet bestrijden, dan ken ik geen methode die beter/natuurvriendelijker is. Bovendien is het een methode waarvan ik hoop dat je die slechts tijdelijk hoeft toe te passen.
Voor deze gedachte put ik hoop uit de ervaringen in de zomer van 2023. Ik herhaalde vanaf de lente de genoemde procedures elke avond en heb er honderden weggevangen. Echter, naarmate het seizoen vorderde, zag ik het aantal slakken zo sterk afnemen dat ik er op een bepaald moment zelfs mee kon stoppen. Was dat mijn verdienste of speelden de andere dieren in de tuin een rol, of beide? Wat de dieren betreft denk ik o.a. aan padden in de tuin en dan vooral aan de ontelbare kleine padjes. Veelzeggend was ook de regelmatige vondst van veel keuteltjes in de tuin en op het terras, enkele cm. groot en ongetwijfeld afkomstig van egels. Bij zo’n rijkdom in je tuin horen natuurlijk geen slakkenkorrels. Na de ervaringen in het komende seizoen komt er een aanvulling op dit artikel. Voor dit moment, januari 2024, hoop ik alleen dat veel tuiniers zich, na het lezen en overdenken, meer verantwoordelijk gaan voelen voor de gevolgen van hun handelen in de tuin.
Aanvullingen:
Zie het internet voor talloze andere manieren van bestrijding. Om er enkele te noemen: koffiedik rond de planten, scherpe steentjes, ammonia- of knoflookextract, koperdraad, aaltjes, scherp zand, schelpengrit, fijngemaakte eierschalen, cacaodoppen, sparrennaalden, enz. Overigens wordt het effect door foeragerende vogels soms al snel tenietgedaan.
Een recente en mogelijk zeer hoopvolle ontwikkeling is het gebruik van schapenwol rond de planten. De slak schijnt dit een zeer vervelend obstakel te vinden. Zie ook op deze site het artikel ‘Schapenwol in de tuin, van mulch tot voeding’.
Op Wikipedia lees ik dat het invriezen van verzamelde slakken een ‘diervriendelijke’ manier van doden is, omdat de dieren langzaam wegzakken in een rusttoestand en vervolgens bevriezen en sterven.
Er zijn aaltjes (Phasmarhabditis) op de markt die de naaktslakken parasiteren en doden. Het aaltje werkt het best bij een bodemtemperatuur vanaf 15°C. De resultaten zijn wisselend.
Gebruik bij de biermethode nooit een ingegraven jampotje met bier i.v.m. mijn eigen heel vervelende ervaring van een pad die hier het einde in vond.
Slakken vinden ook nieuwe planten in de tuin zeer aantrekkelijk, bescherm die tijdelijk door een plastic rand.
Bij regenachtig weer is de slak ook overdag zichtbaar aanwezig, vooral op het gazon. Maak daar gebruik van.
Er zijn diverse soorten slakken, maar het gaat in de praktijk eigenlijk alleen over de naaktslak. De huisjesslak is nauwelijks schadelijk, die treft geen blaam.
Ton Blokvoort
